LİTOGRAFİ NEDİR?

Yazı olsun resim olsun, baskıların çoğu genellikle üç yöntemde yapılır: (l) Hurufat (harfler) kullanılan baskı. Burada, baskısı yapılacak mürekkep almış kesim geri kalan kısımlara göre yükseltilmiş durumdadır. (2) Fotogravür. Mürekkep bakır bir silindir yüzeyinin altındaki kesiklere doldurulmuştur. Renkli dergilerin büyük bir bölümü bu yöntemle basılır. (3) Litografi. Baskı yüzeyi tamamen düzdür.
Litografi “taş baskı” diye de adlandırılır. Litografi sisteminin temel ilkesi, yağ ve suyun karışmamasıdır. 1798 yılında Senefelder adında bir Alman, litografl yöntemini gerçekleştirmek için bu özellikten yararlanmıştır.
Bavyeralı Senefelder’in icat etmiş olduğu “taş baskı” yöntemi, bazı işlerde bugün de kullanılır. Bu yöntemde, Bavyera’da bulunmuş olan belirli yapıdaki kireç taşları ince tabakalar halinde kesilirdi. Basılacak resimler, yazılar yağlı bir mürekkeple bu tabakaların üzerine çizilip yazılırdı. Ancak, basıldığı zaman düz çıkmaları için bunların ters çizilip yazılmaları gerekirdi. Sonra hafif etkili bir aşit dökülerek asitin etkilediği yerler oyulur, mürekkep almış, basılacak kesimler de yüksek kalırdı. Gavarni, Daumier, Tolouse-Lautrec gibi ünlü ressamların çoğu bu yöntemle çalışmışlardı.
Baskı kalıbına bir kağıt bütün yüzeyiyle bastırıldığı zaman, baskısı yapılmakta olan resim veya yazı olduğu gibi kağıdın üzerine çıkardı. Değişik renkler için, her rengin baskısı ayrı bir taşla yapılırdı.
Litografînin en büyük, en önemli özelliklerinden biri, bir sanatçının orijinal eserinden dolaysız olarak, doğrudan doğruya baskı yapılabilmesi olanağıdır. Ünlü sanatçıların çoğu bu yöntemle çalışarak nice litoğraflar yapmışlardır.
Günümüzde, orijinal desenler ince çinko tabakalara fotoğrafla transfer edilir. Bunlar büyük bir baskı makinesindeki bir silindire bağlanır (tutturulur). İki merdane grubunun aracılığıyla, silindir yüzeyleri belirli bir düzene göre nemlendirilip mürekkep verilir. Litoğrafla yapılan baskılar arasında haritaları, afişleri, notaları sayabiliriz.