X IŞINLARI NEDİR?

X – Işınları 1895 yılında, Almanya’da Wilhelm Roentgen (Röntgen) tarafından keşfedilmiştir. Dolayısıyla “Röntgen ışınları” diye de tanımlanır.

Bunların gelişi ışık hüzmelerine (ışınlara) benzer. Ancak, dalga uzunlukları ve enerjileriyle ışık ışınlarından farklıdırlar. Bir X-ışını tübünden gelen ve kısa dalganın uzunluğu yeşil ışık dalga uzunluğunun 1 milyonda 15 bini oranındadır. X- ışınları dalga uzunluklarının çok kısa olması nedeniyle, ışık ışınlarının geçemeyeceği maddelerden geçerler. Dalga uzunluğu kısaldıkça, ışının geçiciliği artar.

X-ışınları bir X- ışını tüpünde elde edilir. Sözkonusu tüpdeki hava pompayla boşaltılır (emilir). Aslında mevcut havanın yüz milyonda bir miktarı bırakılır. Genellikle camdan yapılmış olan tüpte iki elektrod vardır. Bunlardan biri “katod” dur ve negatif şarjlıdır (yüklüdür). Tungsten sargı elektrikle ısıtılır ve elektronlarını verir, öteki elektrod “anod” diye tanımlanır.

Katodla anod arasındaki farklılık dolayısıyla katod’dan ayrışan elektronlar büyük bir hızla yol alarak anod’a ulaşırlar. Bu hız, saniyede 90.000 ile 260.000 kilometre arasında değişebilir.

Anod da gene tungsten bir blok veya tekerlekten meydana gelmiştir. Elektronları birden durdurur. Bu elektronların enerjisinin çoğu ısıya dönüşür. Fakat bir kısmı da X – Radyasyonu (yayılımı) olur ve tüpün alt kısmındaki bir açıklıktan X-ışını olarak yayılır.

Vücudunuzun iç yapısındaki kemiklerin filmi X-ışınlarıyla nasıl filme alınır, bunu çok kez merak etmişsinizdir herhalde? X-ışını (veya “röntgen”) filmi bir “gölge resim”dîr. Vücuda çarpıp geçen X-ışınları, yöneltilmiş oldukları kesimin gölge resmini filim üzerine çıkarırlar. Röntgen filminin her iki yüzü, duyarlı (hassas) bir emülsiyonla kaplıdır. Çekimden sonra, alalade bir fotoğraf filmi gibi developmanı (banyo) yapılır. X- ışınlarının kolaylıkla geçemediği kemikler ve diğer kısımlar, film üzerinde daha yoğun gölgelerle belirlenmiştir. Işınların geçmediği kısımlar ise aydınlıktır.

Günümüzde, X-ışınları tıp, çeşitli bilim dalları ve endüstride yaygın ölçüde kullanılmakta, son derece yararlı olmaktadır.