TÜRK-MOĞOL İMPARATORLUĞU NASIL KURULDU?

13. yüzyılın başlangıcında, Çin ansızın Cengiz Han’ın saldırısına uğradı. Tarihin en büyük savaşçılarından ve fatihlerinden biri olan Cengiz Han, 1162 yılında Moğolistan’da Baykal Gölü yakınlarında doğmuştu. Babası bir Moğol kabilesinin başıydı. Moğol dilinde Timuçin adıyla anılan Cengiz henüz çocuk sayılacak yaştayken babası öldü. Timuçin, Delikün-Buldak’lı kabile reisi Yesügey Bahadır’ın ölümünden sonra zorlu bir çocukluk ve ilk gençlik çağı geçirdi. Anasının akıl ve sağduyusu, cesareti sayesinde oymak dağılmaktan kurtuldu Timuçin büyüdükçe, zekası, doğuştan var olan yetenekleri giderek gelişti. Tüm gençliğini, gerçek anlamda bir ordu kurmak ve bu orduyu eşi benzeri bulunmaz üstün bir komutan niteliğiyle yönetmek, birbirini izleyen zaferler kazanmak yolunda harcadı. Ünü, gücü, başedilmezliği tez zamanda çevre oymaklardan ötelere yayılmıştı. Kanlı, uzun savaşlardan sonra Doğu ve Batı Moğolistan’ı egemenliği altına aldı. Disiplinli, yenilmez Moğol ordusu düşmanlarına dehşet saçıyordu.
Onun üstün niteliklerini değerlendiren akıllı, ülkücü prensler ve soylu beyler, artık Cengiz (Çingiz) Han adını almış olan Timuçin’i Karakurum tahtına “Han” seçtiler. Böylece Türk-Moğol İmparatorluğunun sağlam temeli atılmış oluyordu. 1206 yılında Naymanlar üzerine Çin’e yaptığı ilk seferden sonra Cengiz (Çingiz) adı verilen bu büyük savaşçı ve önder, 1215’de Pekin’i, 1217’yılında da tüm Kuzey Çin’i ele geçirmişti. Uygurlar, Karluklar ve Kara-Hitay devletleri de onun egemenliğini kabullendiler. Doğudaki görevini yerine getirdiğine inanan Cengiz Han, batıya yönelmenin zamanıdır diye düşünüyordu. Hindistan’ın kuzeybatısındaki bir İslam devleti olan Harzem’i istila etti. Buhara, Semerkand şehirleri Türk-Moğol akıncılarının yenilmez kılıcına başeğdi. Artık egemenliği altındaki İmparatorluğun sınırları Çin’den Karadeniz kıyılarına kadar uzanıyordu.
1225 yılında, Cengiz Han bütün Asya’nın tek egemeniydi.Çin’e yaptığı bir denetleme gezisi esnasında hastalanıp 1227 yılında ölen Cengiz Han, İngiltere Kralı III. Rişar tarafından ancak iki yüzyıl sonra gerçekleştirilebilen ve imparatorluğun geniş topraklarında gerçek anlamıyla etkin bir atlı-posta sistemi kurmuştu. Büyük bir komutan, bir “Cihangir” olduğu kadar başarılı, üstün bir devlet adamı ve yönetmendi. Onun yerine geçen oğlu Ogdai, Rusyanın içerilerine kadar ilerledi. Moskova’ya ulaştı. Polonya, Romanya, Macaristan topraklarını aştı. Tuna’nın karşı kıyısına geçip, Almanya ve Fransa’ya girdi.
Onun 1241 yılında ölmesiyle, ordu Volga’ya kadar geri çekildi Fakat Cengiz’in torunu Kubilay Han, atasına yakışır bir asker ve yönetmen olarak Türk-Moğol İmparatorluğunun gücünü, görkemini devam ettirdi.

CENGİZ HAN