KITA EŞİĞİ NEDİR?
Atlas Okyanusunu düşündüğünüz zaman, genellikle suyun yüzü aklınıza gelir. Fakat suyun altı, okyanusun dibi pek düşünülmez. New York’tan Atlas Okyanusunu geçerek, doğuya doğru bir yolculuk yaptığımızı varsayalım. Biz doğuya doğru ilerledikçe, okyanusun dibi ne durum almaktadır acaba?
Yaklaşık olarak iki yüz mil boyunca, okyanusun dibi derece derece meyillenir. Bu meyilleniş pek belirli değildir. Genel bir bakışla, bu kesimde okyanusun dibinin düz olduğunu söyleyebiliriz. Yer yer V biçiminde bir vadi ya da dar boğaz vardır. Söz konusu kesim kıta eşiği ya da kıta sahanlığıdır. Buradaki kıta eşiği, Kuzey Amerika kıtasının bir parçasıdır. Sadece çok alçalmış ve denizin dibine oturmuştur.
Yaklaşık olarak 380 metre derinliğinde, kıta eşiği ansızın sona erer. Artık derece derece bir meyil söz konusu değildir. Burada dik, keskin bir iniş vardır. Kıta sahanlığı da son bulmuştur.
Dik, keskin inişin derinliği yaklaşık olarak iki buçuk mildir. Böylece, New York’tan iki yüz mil ayrıldıktan sonra gerçek anlamda okyanusu geçmeye başlamış oluruz. Burada okyanusun dibi son derece düzdür. Söz konusu düzlük “dip düzlük” diye adlandırılır ve deniz dibinin hemen hemen üçte birini kapsar. Dünyanın en düz yerlerinden biridir burası.
Okyanusta doğuya doğru ilerlemeye devam edelim. Denizin dibinde bazı kabarıklıkların belirdiği kesime ulaşırız . Bunlardan bazıları hatırı sayılır tepeler yüksekliğindedir. Bu kesim “Orta-Atlantik sırtı” diye tanımlanır. Sırtın ortasına yakın, tepeler daha yüksek ve daha diktir. İçlerinden bazıları, yüzeyden 1500 metre yüksekliğinde dağlar görünümünü alır.
Dağların arasında,zeminleri düz olan derin vadiler vardır. Sırtın hemen ortasında en büyük vadi bulunur.Buraya “okyanus ortası yarığı” adı verilir. Yarık, sırtın iki yarısı arasında bir çatlak gibidir.
Tekrar doğuya doğru yol aldıkça, gene bir dip düzlüğü gederiz. Portekiz açıklarında kıta sahanlığına doğru bir yükseliş başlar. Çok geçmeden de Avrupa kıtası eşiğine ulaşmış oluruz.