BİTKİLERDE SPOR NEDİR?

Çiçekli bir bitki kendi türünden yeni bir bitkinin oluşumunu tohum aracılığıyla sağlar. Buna karşılık, çiçeksiz bitkilerde aynı görevi yerine getiren şeyin adı “spor” dur.
Spor tek hücreli bir organizmadır. Çıplak gözle görülmediği için mikroskop altında incelenmesi gerekir. Belirli çevrelerde bizi kuşatan havada sayısız sporlar vardır. Açıkta bırakılan bazı besin maddelerinin üzerinde küf oluşması, havadaki bu sporların etkisi nedeniyledir. Havadaki lor bazı tür sporlar yiyeceklerin üzerinde yerleşir ve gelişmeye çoğalmaya başlar. Sporlar aracılığıyla üreyen bitkilerden bazıları mantarlar, eğreltiotları ve yosunlardır. Suda yaşayan “algae” de sporlar üretir. Sporlarını özel yapıda mahfazalar, keseler içinde taşıyan bitkilerdeki bu mahfazalar ve keseler “sporangia” diye tanımlanır. Bir mantardaki sporangia, mantarın baş kısmının altında düzenli bir şekilde dizili, balıkların galsamasını andıran lif yaprakların içindedir. Sporangia, basit bir deyimle “spor keseciği “olarak tanımlanabilir. Yosunumsu bitkilerin sporları gene özel yapıda kapsüller içindedir.
Olgunlaşan spor mahfazası (kapçığı) açılır ve olgun sporlar serbest kalır. Bunlar toz zerreciklerinden de küçük olduğu için rüzgarın etkisiyle savrulup uzak mesafelere kadar gider. Sporla üreyen su bitkilerinde, sporlar yüzebilirler. Bunların “cilia” adı verilen küçük kuyrukları vardır. Olgunlaşan spor kapsülleri yarılıp açıldığında, sporlar hızla yüzerek yayılır. Bu sporlar kısa sürede kuyruklarını kaybeder ve yeni bir bitki olarak gelişmeye başlarlar.
Bazı sporlarda hücre bölünmesiyle üreme görülür. Bu tür sporlardaki üreme “aseksüel”, yani cinsel nitelikte değildir. Üreme işlemi için ayrı erkek ve dişi hücrelere gerek yoktur.
Diğer bazı tür sporlar için erkek ve dişi hücrelerin varlığı sözkonusudur. Bunlarda yeni bir bitkinin oluşması için, bir erkek ve bir dişi hücrenin “döllenen” bir yumurtada birleşmesi gerekir.