VAKUM NEDİR?

Bazı kimseler, “vakum” deyince kesin olarak hiç bir maddenin, herhangi bir cismin bulunmadığı bir yer düşünürler. Daha genel olarak söylemek gerekirse, onlar için vakum hiç bir şeyin bulunmadığı bir yerdir.
Bilim adamlarına göre böyle bir şey mümkün değildir. Bilgi ve açıklamaları güvenilir deneylere dayanan bilim aadamları, herhangi bir maddenin hiç değilse bir parçasının bulunmayacağı bir yerin, bir ortamın mevcut olmadığına inanırlar. Böyle bir yerde, en azından bir gaz molekülü veya tozun küçük, gözle görülmeyecek kadar küçük zerrecikleri vardır. Bu durumda, bir vakum’un tanımlamasını da buna göre yapmak gerekir. Vakum, maddenin, bir cismin çok küçük bir bölümünün mevcut olduğu bir ortamdır. İyi bir vakum, yaklaşık olarak havadan, tozdan ve diğer madde türlerinden, tamamen arınmış bir bölgedir diyebiliriz. Ancak, buradaki “yaklaşık olarak” deyimine dikkat etmek gerekir.
Bir vakum ortamı oluşturmak için en basit yöntemlerden biri, vakumun meydana geleceği kaptaki, çevredeki havayı tamamen çekmektir. Gerçek anlamda bir vakum ortamını yanılabilecek, bu bakımdan kullanılacak çok etkin vakum pompaları vardır. Endüstride vakum ortamlar, vakum kaplarını meydana getirmek için bu tür pompalardan yararlanılır. Örneğin, bir elektrik ampulünün yapımında böyle bir vakum pompasıyla çalışılır. Ampul mahfazasının içinde hava kalacak olursa, bu havadaki oksijen saniyenin çok küçük bir bölümü içinde flaman telin yanmasına sebep olur.
Modern ampullerde hemen hemen bütün hava dışarı pompalanmaktadır. Radyo ve televizyon cihazlarında kullanılan vakum lambalar için aynı yöntem uygulanır. Sözkonusu lambalar satışa, kullanılmaya hazır durumda, – özelyöntem – lerle sıkı sıkıya, hiç hava almayacak düzenle kapatılmadan önce, bunların içindeki hava mümkün olduğu ölçüde alınmıştır.
Bir vakum ortamın kullanılışındaki en yaygın örneklerden biri, belkide bir termostur. Termosun yapısında iç içe, iki duvar vardır. Bu iki duvarın arasında da bir vakum ortam meydana getirilmiştir. Burada oluşan vakum ortamda pek az molekül bulunduğu için, ısının iletimi belirli bir düzeyde tutulabilir. Termosa konmuş olan soğuk süt daima aynı soğuklukta kalır. Tıpkı bunun gibi, termosa konan sıcak çay da sıcaklığını kaybetmez. Çünkü sayısı çok az ve seyrek olan moleküller, iletkenlik yoluyla ısı kaybına sebep olmaz.