SİNDİRİM SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIR?
Ağızla başlayıp, vücuda yararsız maddelerin dışarı atıldığı çıkış (anus)ta biten sindirim sistemi alman besinlerin sindirilmesi görevini yerine getirir.
Alınan besin ağızda tükürükle ıslanır. Tükürük içinde bulunan ” ptyalin ” adındaki enzim, dişlerin parçaladığı yiyecekle karışır. Nişastanın şekere dönüşmesini sağlar. Ancak bu kimyasal olay özel bir önem taşımaz. Tükürüğün temel görevi besin maddelerini ıslatmak, sindirim sistemi içinde kolayca kaymasını sağlamaktır. Parçalanan ve tükürükle ıslanan besin, ağızdan yemek borusuna (ösofagus) geçer. Bu esnada refleks aracılığıyla kapanan glotis (gırtlağın ses çıkaran kesimi), besin maddelerinin solunum yollarına girmesini engeller. Yaklaşık olarak 25 santim uzunluğundaki ösafagus, besini mideye doğru bir dizi ritmik kasılmalarla iter. Bu ritmik kasılmalar sayesinde, baş aşağı duran bir kimsenin rahatça su içebilmesi olanağı vardır.
Mide suyunda hidroklorik asit bulunduğundan, asit tepkisi gösterir. Böylece, ancak asit ortamda görev yapabilecek mide enzimleri işlevlerini yerine getirirler. Mide suyunun başlıca enzimi “pepsin” dir. Midede sindirim sona erince, yarı sıvı durumdaki besin ince bağırsağın ilk kesimİ olan duodenum’a gelir. Bu kesimdeki sindirim suları alkaliktir. Proteinleri amino asitlere, karmaşık karbonhidratları monosakkaridlere, yağları da yağ asitlerine ve gliserole ayrıştırır. İnce bağırsakta sindirim işlemine yardımcı öteki etkenler (a) Safra, (b)pankreas suyu, (c) ince barsağın son kısmındaki bakterilerdir. Karaciğer tarafından salgılanan safra yağların sindiriminde rol oynar.
Midede doğrudan emilen tek madde alkoldür. İnce bağırsağın ilk bölümü olan duodenum (oniki parmak bağırsağı) da ortalama 25 santim uzunluğundadır. İnce bağırsak ileum kesiminde, daha doğrusu bu kesimin sonunda kalın barsak birleşir. Kalın barsak, karın boşluğunun sağ alt kesiminde başlar. Kalın barsakta sadece su emilimi olur. Buna karşılık, ince bağırsakta son ürünlerine ayrıştırılmış yağlar, safra tuzları, amino asitler ve glikoz emilir. Sofra tuzları, amino asitler ve glikoz, özel bir yolla karaciğere gider. Geri kalanlar, bağırsak çeperlerinden lenf sistemine, oradan da kana ulaşır.
Besin maddelerinin sindirim sistemi yolunu geçme hızı değişiktir. Genel olarak, yemekten 2-3 saat sonra mide boşalır. İnce bağırsakta boşalma süresi 4 saattir. İnce bağırsaktaki sindirim hareketleri üç tip olarak incelenebilir: (l)Peristalsis- yavaş bir dalga hareketi, (2) Segmentasyon- Belirli bölümlerin düzenli kasılıp gevşemeleri, (3) Pandül hareketleri- besinin sindirim kanalı içinde iyice karışmasını sağlayan harketlerdir.