MÜSLÜMANLIKTAKİ MEZHEPLER NELERDİR?

İslam dininde zamanla ayrı görüş ve inançlar ortaya çıkmış, bunların oluşturduğu sistemlere “mezhep” adı verilmiştir. Başlangıçta, İslam dinindeki mezhepler siyasi nitelikteydi. Halifelik konusundaki ayrı görüşler, fikir ayrılıkları bunları savunan çeşitli guruplar ve topluluklar giderek mezhepleri oluşturdu.
Hz. Muhammed’in ölümü döneminde sonradan çekişme, hatta çatışmalara dönüşen fikir ve görüş ayrılıklarının konuları şunlardı: Halifenin Kureyş kabilesine mensup olması, hilâfetin kesin koşullarından biri midir? Halifenin hiç bir şekilde büyük bir günah işlememiş olması mı gerekir?
Kesinlikle bilinen, ilk siyasi mezhebin “Şii” mezhebi olduğudur. Şiî, halife Osman’ın son zamanlarında ortaya çıkmıştır. Bu inanca göre, Hz.Muhammed’in kendinden sonra halife olarak imamı tayin etmiş olması gerekirdi. Nitekim , Hz. Ali, Hz. Muhammed’in henüz hayattayken yerine seçmiş olduğu halifeydi.
Şii mezhebi zamanla kollara ayrılmış, Keysanive, Galiye, Sabbe, Mufaddıla, Zeydiye, İmamiye gibi gruplar ortaya çıkmıştır. Sözkonusu Şii kollarından bir bölümü, ılımlı görüşlere sahip, ehli sünnete çok yakındı. Bir kısmı ise çok aşırıydı. Şii’likden bir süre sonra haricilik mezhebinin çıkışını görüyoruz. Bu mezhebin çıkış noktası, Ali ile Muaviye arasındaki Sıffın savaşında hakem tayin etme olayıdır. Siyasi nitelikte mezheplerin dışında kalan mezhepler “itikadi” yani inanç, itikat bakımından beliren görüş ayrılıklarının sonucudur. İtikadi mezheplerin gelişmesinde, eski Yunan felsefesi, Hristiyanlık, Brahmanlık, Budizm ve Yahudiliğin de etkileri olmuştur. Bu mezheplerden Cebriye ve Mutezile mezheplerini sayabiliriz. Ancak asıl önemli mezhepler daha sonra ortaya çıkan Maliki, Hanefi, Şafii, Hanbeli mezhepleridir. Fıkıh (İslam hukuku) yorumları, bir mezhebin zamanla başka mezheplere bölünerek çoğalmasına yol açtığı gibi, itikadi, siyasi ve fıkıh kökenli mezhepler dışında kökleri eski mezheplere dayanan Vahabilik, Bahailik türünden mezhepler de vardır.