MAYALAR KİMDİR?

Orta Amerika yöresinde Yucatan yarımadası yerlilerine ve konuştukları dile “Maya” adı verilir. Ancak gerçek anlamda Maya uygarlığı, İspanyolların fetih ve sömürgeleştirme dönemlerinden önceye aittir.
Mayaların vücut yapısında en belirgin özellik erkeklerde 1,55, kadınlarda 1.42 metreyi aşmayan kısa boylarıdır. Kafa biçimleri yuvarlak, derileri bakır rengi, saçları düz ve kalındır.
İspanyollardan önce maya uygarlığının etkin ve yaygın olduğu bölgeler bugünkü Guatemala, İngiliz Hondurası’nın, bütünü, Batı Honduras, El Salvador, Meksika’da Chiapas ve Tabasco’nun doğu kesimleri, Quintana Roo yöresiydi. Maya uygarlık ve kültürünün başlangıcı, İsa’dan önce 1000 yılından daha gerilere kadar uzanır. Arkeologlar ve antropologlar, Maya uygarlık ve kültürünü genel bir sınıflandırmayla iki bölümde incelerler: (1) İlk Devirler, (2) Klasik devirler.
İlk Devirler, yaklaşık olarak İsa’dan sonra 200, yıllarında son bulmuştur. Klasik devirler ise, İsa’dan sonra 300 ila 900 yıllar, arasını kapsar. Isa’ dan sonra 800-900 yılları Maya uygarlığının “Çöküş devri” olarak tanımlanır. Bu dönemde kentler, ayin merkezleri birbiri ardından sönmüş, kent kültürü kaybolmuş, ortada sadece köy kültürü kalmıştır. Kesin nedeni bilinmeyen bu durumu açıklamak için çeşitli, varsayımlar öne sürülmüştür. Öngörülen nedenlerin çoğu hayal ürünüdür. Tutarlı görüşler arasında toprağın bereketliliğini kaybetmesi ya da köylülerin kentlere, egemen sınıflara karşı ayaklanması sayılabilir. İsa’dan sonra 630 yılından öteye, kuzey ve güney bölgeleri arasında devamlı savaşlar olmuştur.
Mayalar’ın kendi devirlerine göre çok gelişmiş siyasal bir düzenleri, gerçekten ileri düzeyde tarım sistemleri ve seçkin örnekleri günümüze kadar ulaşan parlak bir uygarlık ve kültürlerinin olduğu bilinmektedir.