SAYI SİSTEMİ NASIL DOĞDU?
Dört gömleğiniz varsa, çarşıdan üç yeni gömlek daha alırsanız yedi gömleğinizin olacağını söylersiniz. Paketinizdeki beş sigaradan birini içtiğinizde, geriye dört sigara kaldığını söylemek kadar tabii bir şey olamaz. Fakat yüzlerce, binlerce yıl önce yaşayan insanlar için böyle bir şeyin söz konusu olmadığını hiç düşündünüz mü? Nitekim, bunun tabii bir sonucu olarak çocuklara öğretilmesi en güç şeylerden biri de sayı kavramıdır. Bunun nedeni, tabiatın kendinde “sayı” diye bir şeyin var olmayışıdır. Başka türlü söylemek gerekirse, sayı sistemi ve bunun birimleri olan sayılar insan tarafından icat edilmiştir.
Çok eski zamanlarda, herhangi bir kimse kaç baş hayvana sahip olduğunu şimdiki gibi sayılarla ifade edemezdi. Çünkü o zaman sayı sistemi yoktu. Sayı diye bir şey bilinmiyordu. Söz konusu kimse, ne kadar hayvanı olduğunu anlatmak İçin bir kenara her hayvanın karşılığında bir taş koyardı. Hayvan sayısı arttıkça kenara koyulan taşların sayısı da artardı. Toplama işleminin Latince karşılığı olan “calculuskalkülüs” kelimesi de “taş” anlamına gelir.
Daha sonra, insan çentik (çizgi çekmek) hesabını öğrendi. Saymak istediği her şey için, o şeyden ne kadar varsa o kadar çizgi çiziyordu. Ancak bunun karşılığında herhangi bir rakam söyleyemiyordu. Yani sayı sistemi hâla bilinmiyordu.
Bunun ardından kullanılan sistemin parmak hesabı olduğu sanılıyor. Nitekim sayı sisteminde 10’un esas tutulması, insanın iki elinde 10 parmak bulunmasının tabii bir sonucudur.
Bazı kaynaklara göre, eski zamanlarda bütün dünyada tek ve ortaklaşa bir sayı sistemi, sayma düzeni kullanılmıyordu. Değişik bölge ve toplumlara göre sayı sistemi de farklıydı. Bazı çevrelerde 12, bazı yerlerde 60,20,hatta 2,5 ve 8 sayıarı esas tutuluyordu.
Eski Romalılar tarafından yaklaşık olarak 2000 yıllarında bulunan sayı sistemi, hemen hemen 16.yüzyıla kadar bütün Avrupa’da yaygın ölçüde kullanıldı. Romen rakamı dediğimiz, eski saatlerde, kitapların bölüm başlarında kullanılan bu sayılar hâlâ aynı sistemin devamıdır. Bu sistemde bildiğimiz (5) sayısı (V) ile, (10) sayısı (X) simgesiyle belirtilirdi.
Bugün kullandığımız sayı sistemi ise, binlerce yıl önce Hindistan’da yaşayan Hindular tarafından icat edilmiş ve Arap tacirlerin aracılığıyla Avrupa’ya 900 yıllarında getirilmişti. Ondalık sistem denilen bu sistemde esas, daha yukarıda değinmiş olduğumuz gibi 10 sayısıdır.