KATALİZÖR NEDİR?

Birbirini tanımayan iki arkadaşınız olduğunu varsayalım. Onları tanıştırarak kendilerinden ayrılmış olun. Bu durumda aralarında sıcak, ileri düzeyde bir yakınlığın doğduğu söylenemez. Fakat sizin de katılmanızla üçünüz bir arada olursanız, henüz tanışmış iki arkadaşınız arasındaki yakınlık tez zamanda gelişir. Sizin bu ilişkideki rolünüz “katalizör” olmaktır. Başka türlü söylemek gerekirse, onların arasında doğan yakınlık ve kaynaşmayı hızlandıran bir rol oynamışsınızdır.
Bilimde, daha özel olarak kimyada, bir “katalizör”ün yaptığı iş sizin bu durumunuza benzetilebilir. Belirli kimyasal bir bileşim yapmakı isteyen bir yapımcıyı düşünün. Bunu bazı basit maddeleri birbirine katarak, birleştirerek yapacaktır. Sözkonusu basit maddelerin birleşmediğini veya birleşmenin yavaş olduğunu görünce, işlemi hızlandırıcı nitelikte, bir katalizör kullanır.
Katalizör, bir kimyasal değişimi hızlandırdığı gibi yavaşlatabilir de. Bu rolü oynarken kendinde bir eğişiklik olmaz. Belirli bir süre için değişse bile, görevini yerine getirdikten bir süre sonra orjinal haline döner. Katalizör, bileşimlerin yapımında olduğu gibi çzöülmesi işleminde de kullanılır.
Hemen hemen her öz madde bir katalizördür. Su bunların en yaygın ölçüde kullanılanıdır. Suyun varlığını belirleyen nemli ortamda birçok kimyasal değişimler olur. Oksijenle birleşeen demir, kimyasal bir tepki gösterir. Ancak bunun oluşumu için nemliliğin (yani belirli ölçüde suyun) varlığı şarttır. Demirin paslanmasında su “katalizör” rolü oynayacaktır.